Witamina C (kwas askorbinowy) to kluczowy składnik odżywczy, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest silnym antyoksydantem, wspiera układ odpornościowy, bierze udział w syntezie kolagenu i pomaga w przyswajaniu żelaza. Ponieważ organizm człowieka nie jest w stanie samodzielnie jej syntetyzować, musi być dostarczana z pożywieniem. Niedobór witaminy C może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, od osłabienia odporności po rozwój szkorbutu. W tym artykule omówimy objawy, przyczyny oraz skutki zdrowotne niedoboru tej witaminy.

- Niedobór witaminy C prowadzi do osłabienia odporności, zaburzeń w produkcji kolagenu, co skutkuje problemami skórnymi, krwawiącymi dziąsłami, wolniejszym gojeniem się ran oraz zwiększonym ryzykiem anemii.
- Długotrwały i ciężki niedobór witaminy C może prowadzić do szkorbutu – choroby objawiającej się krwawieniami, osłabieniem organizmu, utratą zębów i poważnymi problemami zdrowotnymi.
- Szeroki wybór produktów z witaminą C znajdziecie w naszym sklepie.
Objawy niedoboru witaminy C
Początkowe oznaki niedoboru witaminy C mogą być subtelne, ale wraz z jego pogłębianiem się pojawiają się poważniejsze konsekwencje zdrowotne. Do najczęstszych objawów zaliczamy:
- Osłabienie i zmęczenie – witamina C bierze udział w syntezie karnityny, która odpowiada za transport kwasów tłuszczowych do mitochondriów, dlatego jej niedobór może prowadzić do spadku energii.
- Osłabiona odporność – witamina C wspiera działanie leukocytów i przyspiesza gojenie ran, dlatego jej niedobór prowadzi do częstszych infekcji.
- Problemy skórne – suchość skóry, skłonność do podrażnień i łatwe powstawanie siniaków to objawy niedostatecznej produkcji kolagenu.
- Wypadanie i osłabienie włosów – struktura włosa osłabia się w wyniku niedoboru kolagenu, co prowadzi do przerzedzenia włosów.
- Krwawiące dziąsła i problemy z zębami – niski poziom witaminy C osłabia dziąsła, zwiększając ryzyko ich krwawienia oraz chorób przyzębia.
- Bóle stawów i mięśni – osłabione naczynia krwionośne i niedobór kolagenu mogą powodować ból stawów oraz utrudniać ich regenerację.
- Powolne gojenie się ran – brak witaminy C powoduje osłabienie procesu regeneracji skóry i innych tkanek.
- Nawracające infekcje – osłabiona bariera immunologiczna sprawia, że organizm jest bardziej podatny na przeziębienia, grypę i inne infekcje.
W skrajnych przypadkach długotrwały niedobór witaminy C prowadzi do szkorbutu, którego objawami są m.in. krwawienia z błon śluzowych, utrata zębów i silne osłabienie organizmu.
Przyczyny niedoboru witaminy C
Przyczyną niedoboru witaminy C jest niewystarczająca podaż tego składnika w diecie lub zaburzenia w jego wchłanianiu. Do najczęstszych czynników ryzyka należą:
- Nieodpowiednia dieta – uboga w świeże owoce i warzywa, zwłaszcza w krajach, gdzie przeważa wysoko przetworzona żywność.
- Palenie papierosów – zwiększa stres oksydacyjny i zapotrzebowanie na witaminę C, co może prowadzić do jej niedoboru.
- Nadmierne spożycie alkoholu – osłabia zdolność organizmu do wchłaniania i magazynowania witaminy C.
- Choroby układu pokarmowego – celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna i inne schorzenia jelit mogą utrudniać przyswajanie witamin.
- Ciąża i karmienie piersią – zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta, dlatego kobiety w ciąży i karmiące powinny dostarczać jej więcej.
- Silny stres i przewlekłe stany zapalne – organizm zużywa więcej witaminy C do neutralizacji wolnych rodników.
- Długotrwała obróbka cieplna żywności – gotowanie, smażenie czy pasteryzacja znacznie redukują zawartość witaminy C w produktach spożywczych.
Skutki zdrowotne niedoboru witaminy C
Długotrwały niedobór witaminy C może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych:
Szkorbut – skrajny niedobór witaminy C
Szkorbut to choroba wynikająca z długotrwałego niedoboru witaminy C, prowadząca do osłabienia tkanek, krwawień dziąseł, wypadania zębów i ogólnego wyniszczenia organizmu. W przeszłości był powszechny wśród marynarzy, którzy przez długie miesiące nie mieli dostępu do świeżych owoców i warzyw.
Osłabienie układu odpornościowego
Brak witaminy C sprawia, że organizm gorzej radzi sobie z infekcjami i wolniej się regeneruje. Osoby z niedoborem częściej zapadają na przeziębienia i choroby wirusowe.
Pogorszenie kondycji skóry, włosów i paznokci
Kolagen to podstawowy składnik skóry, dlatego jego niedobór prowadzi do szybszego starzenia, pojawiania się zmarszczek oraz osłabienia włosów i paznokci.
Zaburzenia wchłaniania żelaza i ryzyko anemii
Witamina C zwiększa przyswajanie żelaza niehemowego (pochodzenia roślinnego), dlatego jej niedobór może prowadzić do niedokrwistości i osłabienia.
Choroby sercowo-naczyniowe
Witamina C wspiera funkcjonowanie naczyń krwionośnych i chroni przed stresem oksydacyjnym. Jej niedobór może zwiększać ryzyko miażdżycy i nadciśnienia.
Chcesz poczytać więcej? Wejdź tutaj!
Jak zapobiegać niedoborowi witaminy C?
Najlepszym sposobem na uniknięcie niedoboru witaminy C jest zbilansowana dieta bogata w świeże owoce i warzywa. Szczególnie bogate w witaminę C są:
- Cytrusy (pomarańcze, cytryny, grejpfruty)
- Kiwi
- Truskawki
- Papryka
- Natka pietruszki
- Acerola, dzika róża
Zalecane dzienne spożycie witaminy C wynosi 75–90 mg dla dorosłych, a w przypadku osób palących, sportowców i kobiet w ciąży może być wyższe.
Podsumowanie
Niedobór witaminy C może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, od osłabienia odporności po rozwój szkorbutu. Jego najczęstszą przyczyną jest uboga dieta, palenie papierosów, nadmierny stres i zaburzenia wchłaniania. Aby uniknąć niedoboru, warto regularnie spożywać produkty bogate w witaminę C oraz dbać o jej odpowiednie przyswajanie.

Bibliografia:
Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and Immune Function. Nutrients, 9(11), 1211. [DOI:10.3390/nu9111211]
Padayatty, S. J., & Levine, M. (2016). Vitamin C: the known and the unknown and Goldilocks. Oral Diseases, 22(6), 463-493. [DOI:10.1111/odi.12446]